Sanal Dünyanın Yeni Hastalığı: Cybersickness

Çağımızın en büyük hastalık sebeplerinden olan teknoloji, insan sağlığını çeşitli açılardan olumsuz etkilemektedir. Denge sistemi bu etkilenen yapılardan biridir. Cybersickness denilen hastalık da bu sistemin etkilenmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Peki nedir bu ”Cybersickness” ?

Evrende var olan en küçük oluşumun dengesinin bozulması bile işleyişi derinden etkileyebilir. İnsan dengesi de böyledir, çeşitli sistemlerin uyum içerisinde çalışması temeline dayanır. Bu denge hali çeşitli hastalıklar neticesinde bozulabilir. Hareket hastalığı da bunlardan biridir. Örneğin halk arasında bilinen adıyla taşıt tutması da birçok kişide görülebilir.

Hareket hastalığı, harekete veya hareket algısına maruz kalma ile ortaya çıkan, bulantı, kusma, aktif bir dönme hissi olmadan rahatsızlık hissetme ve yorgunluk hali olarak tanımlanabilir. Çeşitli alt tipleri vardır ve bugün ele alacağımız konu olan cybersickness yani siber hastalık da bunlardan biridir. Araç tutması gibi, siber hastalık da duyularınız beyninize çelişkili sinyaller gönderdiğinde ortaya çıkmaktadır. Siber hastalık gerçek bir hareketi içermez, bu nedenle siber hastalık ve araç tutması teknik olarak iki farklı şeydir ama sonuçlarında aynı semptomlar gözlenmektedir.

İnsanlar bilgisayar, telefon ve TV gibi günlük cihazlar aracılığıyla siber hastalık belirtileri yaşayabilirler. Bilgisayar ya da ekran karşısında geçen saatler sonrasında baş dönmesi ve mide bulantısı yaşıyor ya da yorgun hissediyorsanız bunlar siber hastalığın belirtileri olabilmektedir.

                                                                                             

Siber hastalık belirtileri

• Mide bulantısı: Bulantı, siber hastalığın erken bir belirtisi olma eğilimindedir. Mideniz doluysa daha kötü hissedilebilir. Güçlü kokular veya havasız bir oda mide bulantısını şiddetlendirebilir.
• Baş dönmesi: Özellikle hareket algısı ile uzun süre bir ekranda çalışmak, sersemlemiş veya oda dönüyormuş gibi hissetmenize neden olabilir. Baş dönmesi, yönünüzü şaşırmış hissetmenize neden olabilir ve konsantre olmanızı zorlaştırabilmektedir.

Bazı insanlar siber hastalığa daha yatkın olabilir. Kanıtlar, kadınların, sık video oyunları oynayanların ve dengesi bozuk kişilerin daha ciddi siber hastalık yaşayabileceğini göstermektedir.

                       

Çözümler ve tedavi

En kolay çözüm, ilk etapta siber hastalığı önlemeye çalışmaktır. Bunu şu şekilde yapabilirsiniz:

• Genel ekran kullanımı süresini azaltmak
• Gözlerinizi dinlendirmek ve pozisyonunuzu değiştirmek için sık sık mola vermek
• Periyodik olarak gözlerinizi ekran dışında sabit bir şeye odaklamak
• Aynı anda birden fazla ekran kullanmaktan kaçınmak
• Notları elektronik olarak değil elle yazmak
• Uzun ekran kullanım sürelerinden önce ağır yiyeceklerden kaçınmak
• Bulunulan odayı havalandırmak ve güçlü kokulardan arındırmak
• Hareketli bir araçtayken elektronik ekranlardan kaçınmak

Bu gibi çözümlerin dışında hastalığı hissetmeyi engellemek için siber hastalık gözlükleri de vardır. Bu gözlüklerin önünde iki, her iki yanında birer tane boşluk bulunur. Ancak mercekler boştur. Buna karşılık gözlük çerçeveleri yarıya kadar mavi bir sıvıyla doludur. Sıvı, gözlerinizin gördüklerini vücudunuzun hissettikleriyle senkronize etmek için hareketle hareket eder. Bu görüş alanında yapay bir ufuk noktası yaratmaktır. Yani bakış odağını farklı bir noktaya çekmektir. Ancak bu gözlüklerim yararlılık düzeyleri hala tartışma ve araştırma konusudur.

                                                                                                

Gelişen teknoloji bizlere ne kadar fayda sağlasa da kullanım ölçütleri sınırları aştığı zaman çeşitli sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Sonuç olarak 'Cybersickness' ve buna benzer hastalıkların görülme sıklığını azalatmak için her şeyde olduğu gibi teknoloji de belli dozlarda ve ölçülü kullanılmalıdır.