Napolyon'u Kim Öldürdü?

Ölüm döşeğinde "Para, para, para!" diye sayıklayan, zaferleriyle dillerden düşmeyen, Avrupa tarihinin en ünlü ve en tartışmalı siyasi figürlerinden birisiydi. Hayatı kadar ölümü de gizemliydi. Peki; Napolyon'u kim, nasıl öldürdü? Bu sorunun bilimsel cevabına hep beraber bakalım!

1815'teki Waterloo yenilgisinden sonra Napolyon, Atlantik Okyanusunda küçük bir ada olan St. Helena'ya sürüldü ve burada 6 yılını geçirdi. 

1960'larda Napolyon'un saç örneği analiz edildi ve yüksek seviyede arsenik içerdiği bulundu. Bu da zehirlenmiş olabileceğini düşündürdü. Başlıca şüpheliler Napolyon ile anlaşamayan St. Helena valisi ve Fransa'ya dönmesini engellemek isteyen Fransız kraliyet ailesiydi.

Elementel arsenik zararlı değildir. Yaygın olarak kullanılan bu zehir gerçekte Arsenik (III) oksit (As2O3) olup beyaz, tatsız, tayini zor bir bileşiktir.  

En önemli ve en ilginç bilgi ise, torunların dedelerin şaraplarına ekleyerek ölümlerini hızlandırdıkları ve mülklerinin miras olarak kalmasını sağladıkları bu madde, o zamanlarda "Miras Tozu" olarak da bilinirdi!              

(Arsenik trioksit - Miras Tozu görseli yukarda verilmiştir.)    

1832'de İngiliz kimyager James Marsh arsenik tespiti için bir yöntem geliştirmiştir. Bu teste göre, çinko ile sülfürik asit tepkimesi sonucu oluşturulan hidrojen gazı, şüphelenilen zehir ile tepkimeye sokulmalıdır. Örnekte arsenik varsa, arsenik ile hidrojen gazı zehirli bir bileşik olan arsin (AsH3) gazını üretmek üzere tepkimeye girer. Arsin gazı ısıtıldığında bozunup arseniği oluşturur ve arsenik metalik parlaklığı ile fark edilir. 

Marsh testi, arsenikli cinayetler için etkili ve caydırıcıdır. Ancak Napolyon gerçekten kasıtlı arsenik zehirlenmesi kurbanıysa, ne yazık ki bu test ona faydası olamayacak kadar geç keşfedilmişti.             

(Marsh test düzeneğine ait bir görsel yukarıda verilmiştir.) 

1960'larda Napolyon'un ölümü ile ilgili komplo teorisi konusundaki şüpheler, Napolyon'un resim odasındaki bir tablodan alınan örnekte bakır arsenat (CuHAsO4) tespiti ile güçlendi.

 Yukarıda görmüş olduğunuz Napolyon Bonaparte’nin saçı 2015 yılında 9000 sterlin (205 bin tl)'e satıldı!   

Bakır Arsenat, Napolyon’un yaşadığı dönemde boyamada sık kullanılan yeşil bir pigmenttir. St. Helena'nın nemli iklimi, resim üzerindeki küf oluşumunu tetiklemiştir. Arseniğin küften uzaklaşması, küfün arseniği uçucu ve çok zehirli bir bileşik olan trimetil arsine dönüştürmesiyle gerçekleşmiştir.

Ölümünün başlıca sebebi olmasa da Napolyon'un trimetil arsin buharına uzun süre maruz kalması, sağlığını bozmuş olabilir. Bu durum, Napolyon'un vücudundaki arsenik varlığını açıklayabilir. Bu ilginç teori, Napolyon’un yanında sürekli olarak bulunanların barsak hastalığına yakalanmaları ve arsenik zehirlenmesinin diğer semptomlarından muzdarip olmaları, buna karşın adadaki hobileri olan bahçede çalıştıklarında ise bu rahatsızlıktan kurtulup sağlıklarının daha iyiye gitmesiyle desteklenmiştir.

Napolyon'un kasıtlı olarak veya bilmeden, arsenik zehirlenmesinden ölüp ölmediğini muhtemelen hiçbir zaman bilemeyeceğiz.