Işıltılı Canlıların Dünyasına Yolculuk: Biyolüminesans

Karanlığı en ilginç ve en görkemli şekilde bölebilen biyolüminesan canlılar nelerdir? Bu büyülü olayı nasıl başarırlar? Şahit olunduğunda pek çok insanın hayranlığını gizleyemediği ve üzerine araştırmalar yapılan biyolüminesan canlıların dünyasına gelin hep birlikte yolculuk yapalım.

Kendi ışığını saçan canlılar, göz alıcı bir görünüme sahip olmanın yanı sıra bu özellikleri ile merak uyandırıyor. Biyolüminesan canlılar olarak nitelendirilen bu canlılarda biyolojik bakımdan kendi ışıklarını üretebilme özelliği bulunuyor. Dünya’da pek çok yerde rastlanabilecek canlılardan en çok bilinenleri ateş böcekleri ve deniz analarıdır. Biyolüminesan canlıların ışıltılı yaşamının sırlarına birlikte göz gezdirelim.

Nedir Bu Biyolüminesans?

Bazen kimyasal tepkimeler sonucu ışık yayıldığına rastlanılır. Biyolüminesans tam da böyle bir kimyasal tepkimenin sonucudur. Canlıların bünyesinde meydana gelen reaksiyonlar doğrultusunda görünür dalga boylarında ışık ortaya çıkması olayı biyolüminesans ışıma olarak tanımlanır. Bakteriler, deniz omurgalı ve omurgasızları, bazı mantar çeşitleri ve kara omurgasızları gibi pek çok canlıda biyolüminesans olayına rastlanılabilir. Deniz diplerinde karaya oranla daha fazla karşılaşılan biyolüminesan canlılar, denizin derinliklerini büyülü bir dünyaya çevirir. Biyolüminesans canlılar, lusiferaz ve lusiferin kimyasalları sonucu ışık yayma özelliğine sahip olur.

Biyolüminesans Canlıların Karadaki En Çok Bileneni: Ateş Böceği

Ateş böcekleri rastlanıldığında yaydığı ışık dolayısıyla ilgi ve merak uyandırabilen canlılardır. Büyülü görüntüsünün zeminini ise lusiferin-lusiferaz kimyasal reaksiyonları oluşturur. Özellikle çiftleşme dönemlerinde kendi türlerinden dişileri çekmek için periyodik bir şekilde ışık yayarlar. Günümüzde yapılan bazı çalışmalar sayesinde ateş böceklerinden alınan genler ile başka canlılarda biyolüminesans ortaya çıkarılabiliyor. Biyolüminesans genler yardımıyla deneyler yapılabiliyor.

Dünyanın İlginç Sahillerinden Biri: The Shining Beach (Işıltılı Sahil)

Vaadhoo Adasında meydana gelen biyolüminesan serpintisi ile sahilde büyülü bir geceye şahit olmak heyecan verici olabilir. Biyolüminesans planktonlardan oluşan bir sürünün dalgaların kıyıya vurması ile oluşturduğu ışıl ışıl görüntü her ne kadar sihirli olarak nitelendirilmeye uygun olsa da yine burada da etkili olan iki kimyasal vardır: lusiferin ve lusiferaz. Biyolüminesansın başlamasında sıcaklık, basınç ve ortamın asitlik derecesi gibi farklı etmenler söz konusudur. Sahillerde rastlanılan planktonların biyolüminesans olayını ortaya çıkarmasında da kıyıya vuran dalgaların etkisi söz konusudur. Biyolüminesans olayında genellikle mavi ve yeşil ışığa rastlanılır.

Yakamozun Biyolüminesans Hali

Yakamoz, karada şahit olunan ateş böceği etkisinin denizlerdeki versiyonu olarak da tanımlanabilir. Ateş böceklerinin geceyi bölen ışıltısının etkisini denizlerde pek çok tek hücreli canlı tarafından görebilirsiniz. Biyolüminesan canlılar ışık yayma özelliklerini aydınlatma amacı ile kullanmazlar. Sürü içerisinde bir iletişim sağlamak, avlarını çekmek ya da karşı cinsi cezbetmek gibi farklı amaçlar ile biyolüminesans özelliklerinden faydalanırlar. Yakamozun gerçekleştiğini gördüğünüz bir sahilden alınan bir şişe su içerisinde bir süreliğine o ışıltılara şahit olabilirsiniz. Şişe belirli bir süre hareketsiz kaldığında ise içerisindeki biyolüminesan canlıların artık ışıltı vermediği gözlenebilir. Biyolüminesans olayına tekrar şahit olmak için şişeyi sallamak yeterlidir. Bunun anlamı, biyolüminesan canlıların herhangi bir tehlike anında biyolüminesan özelliklerini savunma amaçlı kullanması şeklinde açıklanabilir.

Bu yazıda doğanın güzel ve bir o kadar merak uyandırıcı detaylarından biri olan biyolüminesans olayına yer verdim. Başka içeriklerde görüşmek üzere!