Evrim, Beğenilerimizi ve Korkularımızı Nasıl Şekillendirir?

Kredi: www.idefix.com

Gordon H. Orians’ın Yılanlar, Gündoğumları ve Shakespeare isimli kitabı, “Evrim beğenilerimizi ve korkularımızı nasıl şekillendirir?” sorusunun cevabını bizlere veriyor. Gelin birlikte inceleyelim.

“Çevremizdeki dünyaya güçlü duygularla karşılık veririz. Kimi nesne, yer ve olaylar bizde hoş duygular uyandırır ve onları güzel olarak adlandırırız; kimileri ise içimize korku, tiksinme veya dehşet duygusu salar ve onlara çirkin deriz. Peki ama estetik duygusuna sahip olmamızın sebebi ne?”

Atalarımızla çok büyük benzerliklerimiz var, hepimiz bunu biliyoruz. Fakat bu benzerlik yalnızca fiziksel mi? Vücudumuzdaki biyolojik süreçler ve sonuçları sonunda oluşan duygularımız da atalarımızla bağlantılı ve benzer mi? Tüm bunları evrimle açıklayabilir miyiz?

Çok uzun zamanlar önce yaşayacak yerleri seçen, yiyecek ve güvenlik arayışında bulunan, sosyalleşen atalarımızın Afrika’dan ayrılmasıyla farklı iklimlere, farklı doğa şekillerine, beslenme ve yaşama tarzlarına uyum sağladıktan sonra bu sebeplerle evrimler geçirdik, bedenimiz nesillerce değişimlere uğradı ve uğramakta, bunu biliyoruz. Günümüzdeki çevremize bu kadar uyum sağlayabilmek için vücut formumuzda birçok değişiklik oldu, fakat atalarımızdan gelen mirası çok büyük ölçüde hala koruyoruz. Onların tecrübelerinin hayaletleri hala bizimle...

Evrim biyoloğu Gordon H. Orians, kitabında bizlere “Afrika savanlarında yaşayan atalarımızdan bugüne kadar biz insanların geliştirdiği davranışların nesilden nesile aktarılmasıyla bağlantılı olarak evrim sürecinin korkularımızı, beğenilerimizi, damak tadımızı, becerilerimizi, zaaflarımızı estetik anlayışımızı nasıl şekillendirdiğini” anlatıyor. Aynı zamanda bu bilgileri kayıtlı deneyler veya testlerle uzun uzun açıklıyor.

“Estetik konusunda evrimsel yaklaşım, güzellik ve çirkinliğin nesnelerin yapısal özellikleri olmadığını öne sürer. Buna göre güzellik ve çirkinlik, nesnelerin özellikleri ile insanın sinir sistemi arasındaki etkileşimden kaynaklanmıştır. Yani, güzel nesneler onlara olumlu tepki verdiğimizde hayatımızı iyileştiren -yani hayatta kalma, eş bulma ve yavrulama olasılığımızı artıran şeylerdir.”

Yazarın kitapta referans gösterdiği araştırmalara, deneylere ve kendi çalışmalarına bakarak; insanlığın bugünkü hoşlantılarını, beğenilerini, tiksintilerini, korkularını yeterince mantıkçı bir şekilde çok eski nesillerin günlük yaşantılarını zorlaştıran, kolaylaştıran, iyi veya kötü etkileyen etkenlere bağlayabiliriz.

Bu kitap duygularımızın, zevk aldığımız görüntülerin, dinlemeyi sevdiğimiz seslerin, tadını sevdiğimiz veya iğrenip yemediğimiz yiyeceklerin, korktuğumuz olayların, hoşlandığımız veya tiksindiğimiz kokuların birçoğunu anlamlandırmamızı sağlıyor. Mesela günümüzdeki nükleer silahlar gibi büyük tehlikeler değil de atalarımız için zamanında büyük tehlike arz eden yılanlar hala kabuslarımıza daha çok konu oluyorlar. Kitaptan bir diğer örnek de, yüksek kalorili yiyecekleri sevme sebebimizdeki sebebi, avcı-toplayıcı atalarımızın enerji kaynağı olmasına bağlıyor.