El Yıkamanın Önemi Ne Zaman Keşfedildi?

Bir zamanlar doktorların ellerini düzgün bir şekilde yıkamadan ameliyattan ameliyata girdiğini, otopsi sonrasında hasta baktığını biliyor muydunuz? Şimdilerde önemini fazlasıyla bildiğimiz el yıkamanın önemi ilk ne zaman keşfedilmiştir? Birlikte inceleyelim.

Hayatımızın en önemli rutinlerinden biri olan "el yıkama alışkanlığı", özellikle Covid-19 salgınının patlak vermesiyle de önemini bir kez daha hatırlattı. Şimdilerde olmazsa olmazımız haline gelen bu alışkanlığın önemi, zannedilenin aksine bundan sadece 200 yıl önce keşfedildi.

1800'lü yıllarda Ignaz Semmelweis’ın çalıştığı hastanede 2 ayrı doğum kliniği vardı. Bu kliniklerden birinde doğum yapan kadınların ölüm oranı %4 iken diğerinde %10'lardaydı. Bu öyle yüksek bir orandı ki kadınlar 2. klinikte doğum yapmamak için yalvarıyordu. Hatta bazı kadınlar evde doğum yapmaya çalışıyor, kliniğe gitmek istemiyorlardı. O yıllarda kadın doğum doktoru olan Ignaz Semmelweis, bu durumu fark ederek tıp camiasını çok ilgilendirecek bir keşif yaptı.

El Yıkamanın Önemi!

Henüz mikroorganizmaların keşfedilmediği yıllardı. Hastalıkların kötü havalardan, kötü ruhlardan kaynaklandığı gibi değişik batıl inançlar vardı. Ignaz Semmelweis ise iki klinikteki ölüm oranlarının bu kadar farklı olmasının sebebini araştırmaya başladı. Bu iki klinikten birinde otopsi yapılırken diğerinde yapılmadığını fark eden Semmelweis, doğum yapan kadınların ölümünün otopsi sonrası el yıkamamaktan kaynaklandığını düşündü.

Doktorlar neredeyse tüm işlemleri ellerini dezenfekte etmeden yapıyorlardı. Doktorların, otopsi işleminden sonra ellerini yıkamaması ve ellerinde kalan parçaların doğum sırasında kadının vücuduna girmesi hastalığa ve ölüme sebep oluyordu. (O yıllarda mikroplar keşfedilmediği için bu durumun "ellerinde kalan parçalar"dan kaynaklandığı düşünülmüş.)

Semmelweis, bu keşfini verilere dökebilmek için bir hazırlığa girişti. Doğumhanedeki aletleri klor çözeltisi ile temizletti. Doktorlara ameliyat öncesi ellerini yıkattı. Bu şekilde yapılan doğumlarda ölüm oranı %1'lere kadar düştü. Semmelweis hayat kurtaran bir keşif yapmıştı ancak tepkiler hiç de beklenildiği gibi olmadı.

Beklenmeyen Tepkiler

Diğer doktorlar, ölümlerin ellerinin yıkanmamasına bağlanmasını küçük düşürücü ve aşağılayıcı buldular. Bunu kabul etmek istemediler. Çünkü bunu kabul etmek hatanın kendilerinde olduğunu kabul etmek demekti.

Bu yanlış düşünceler ile mücadele etmeye çalışan Semmelweis, uzun bir çabadan sonra işinden oldu. Ne yaparsa yapsın doktorlar bunu kabul etmiyorlardı. Akıl sağlığının yerinde olmadığı söylendi. Tüm bu baskılar Semmelweis’ın psikolojisini etkiledi. Yolda gördüğü çiftlerin önünü kesip “Bebeğiniz olacağı zaman doktorunuza söyleyin, doğumdan önce kesinlikle ellerini yıkasın.” diyordu. 47 yaşında akıl hastanesine yattı ve hastanede kan zehirlenmesi sonucu hayatını kaybetti.

Yıllar içinde el yıkamaya karşı ön yargılar yıkıldı ve zamanla doktorlar hijyen kurallarına özen göstermeye başladılar. Mikroorganizmaların keşfedilmesiyle birlikte Semmelweis’ın söyledikleri çok daha büyük bir öneme sahip oldu. Öyle ki günümüzde el yıkamak sadece hastanelerde yapılan bir uygulama değil, rutin hayatımızın bir parçası olmuş durumda.

Tıp gelişmeye devam eden bir alan. Şimdiki bilgilerimiz o yıllarda yoktu. Ancak eğer ki o zamanlar da Semmelweis’ın bu keşfi kabul görmüş olsaydı binlerce hayat daha kurtulabilirdi.