Bilim Tarihinin En Vahşi ve Karanlık Olayı: Öjeni

Bilimin gücünün karanlığı yeneceğine dair inancımız sonsuz. Aydınlıkların çoğuna bilimle ulaşıyoruz. Peki bilimin karanlığa sürüklediğini biliyor muyuz?

Hemen hemen hepimiz Charles Darwin’in ‘evrim’ kuramını biliyoruz. Darvin, en kısa anlatımıyla ‘insan dahil tüm canlı türlerinin doğal seçilim yoluyla bir veya birden fazla ortak atadan evrildiğini öne sürdü.’ Sonrasında kuramı toplumsal hayata yansıtmak isteyen bazı görüşler ortaya çıktı. Bu görüşler gündeme yeni bir kavram getirdi: Öjeni. Öjeni, belirli kalıtsal özellikleri sahip insanların çoğalmasını ve insan geninin kalitesini arttırmayı amaçlayan etkinliklerdir. İnsanların gen dağılımına müdahalede bulunarak insan ırkının (kendi tabirleriyle) ‘sağlıksız’ bireylerinin ayıklanmasını sağlamak gibi düşünebilirsiniz. Bu yaklaşıma göre, nasıl sağlıklı hayvanlar birbirleriyle çiftleştiriliyor ve sağlıklı hayvan cinsleri oluşturuluyorsa, insan ırkı da aynen bu şekilde ıslah edilebilirdi. İktidar kimlerin üreyip, kimlerin üreyemeyeceğine karar verecek ve böylelikle genetik kombinasyonlar oluşturulup ‘sağlıklı ve üstün insan ırkı’ yaratılacaktı.

Bu görüşün Charles Darwin’in evrim kuramından tetiklendiğini belirtmiştim. Peki kim tarafından ortaya çıktı? Francis Galton. Hem de Darwin’in kuzeni. Yaptığı çalışmalar sayesinde ‘sir’ unvanına sahip çok başarılı bir bilim insanı. Darwin ise kendi kuramından etkilenen Galton’ın bu görüşüne karşı çıkıyordu. Ona göre ‘insani değerler de en az bilim kadar önem arz ediyordu.’ Galton’ın fikirleri insani değerlere karşıydı. Bir bireyin üreme davranışlarına, aile yaşantısına, hayatına bir müdahale vardı. Galton, Darwin’e saygı duyan bir bilim insanı olduğu için düşüncelerini yayımlamadı. Ta ki Darwin ölene kadar. Ölümünden sonra 1883 yılında yazdığı kitabında ‘Öjeni’ kavramını ortaya koydu. 1904 yılında ise öjeniyi ‘insanın doğum kalitesini arttırma ve avantaj sağlama bilimi’ olarak tanımladı. Aslında öjeni, Galton’la beraber doğan bir konu da değil. Bilinen ilk kişi Platon. İdeal devlet anlayışına sahip Platon’a göre "Devlet, büyütülmüş insandır.". Bu yüzden güçlü ve sağlıklı insanların üremesi de devlet kontrolünde olmalıdır. Bu fikri savunan sayısız lider de ‘zayıf olanları öldürelim’ mantalitesiyle birçok katliam yapmıştır.

Öjeni, Almanya’da ilk kez evrimsel biyolog Ernst Haeckel tarafından benimsendi. ‘Saf ve üstün bir Alman ırkı’ yaratmak isteyen Adolf Hitler de Haeckel’in düşüncelerinden ve çalışmalarından beslenerek öjenik programlar başlattı. Bu sırada Amerika’da da öjenik çalışmalar ortaya çıkmaya başlamıştı. Davenport, 1904 yılında Biyolojik Deney İstasyonu kurdu ve öjenik kuralları belirlemeye başladı.

                                                        

Nazilerin ilk çalışması ‘kalıtımsal olarak hastalıklı zürriyetin engellenmesi kanunu’ydu. Bu kapsamda 400.000 kişi onay vermeden, rızası olmadan kısırlaştırıldı. 1 Ekim 1939’da yürürlüğe giren T4 programına göre ırk ıslak edilecekti. Bu bir ötenazi programı gibi gösteriliyordu ancak bireylerin rızası yoktu. Çeşitli bölgelerden ve hastanelerden getirilen engelliler, akıl hastaları, tedavi edilemeyen yaşlılar gaz odalarında öldürülüyorlardı. Naziler yaptıkları bu işleme ‘ırksal temizlik’ diyorlar ve devam etmekten çekinmiyorlardı. Sadece resmi rakamlara göre 70.273 kişi T4 programıyla öldürüldü. Yapılan araştırmalara bakıldığında yaklaşık 200.000 kişinin öldürüldüğü sonuçlarına ulaşıyoruz. Akıl almaz derecede vahşi ve insanlık dışı deneylerin yer aldığı bu çalışmalarda, genellikle denek olarak Yahudiler ve suçlular kullanılıyordu.

Öjeni sadece Almanya’yla da sınırlı kalmadı. Kanada, Fransa, İsveç, İzlanda gibi ülkelerde de benimsendiği ve farklı derecelerde uygulandığı biliniyor.

Öjeni olayları, bilim tarihinin en karanlık dönemleridir. Elbette genlere müdahale yoluyla daha sağlıklı, daha güçlü bir toplum oluşturmak teorik olarak mümkün, bunu yapabiliriz. Ama yapabiliyor olmamız, yapmamız gerektiği sonucunu doğurur mu?