Yemek Kültürleri ve Çin - Case101

Yemek kültürünü etkileyen ve farklılaştıran pek çok unsur vardır. Bu unsurlar nelerdir, neden bazı kültürlerde yenilmesinin fikrine iğrenç gözüyle bakılan şeyler bazı kültürlerde normal bir şekilde yenilmektedir?

Yemek yemek temelde biyolojik bir eylemdir fakat yiyeceklerin üretimi, taşınması, depolanması, hazırlanması, sunulması… Kısacası besinlerin insan tüketimi için uygun hale getirilmesini kapsayan tüketim davranışları süreci, yemek yemeyi salt biyolojik bir eylem olmaktan çıkarıp kültürel bir olgu haline dönüştürmektedir. Yemek kültürü pek çok unsurdan etkilenerek şekillenir. Yemek kültürünü etkileyen en önemli unsurlardan biri toplumun yaşam biçimidir. Örneğin, yerleşik hayat yaşayan topluluklarda tarım ürünlerinin oluşturduğu yemek kültürü mevcutken yer değiştirerek yaşayan ya da geçmişte yaşamış olan göçebe topluluklarda hayvansal ürünlerin oluşturduğu yemek kültürü mevcuttur.  Coğrafya, yaşanılan bölgenin iklimi, elde edilen ürünler, yeme içme şeklini belirleyen temel unsurlardan biridir. Aynı şekilde coğrafyada bulunan hayvan türleri de yemek kültürünü etkileyen diğer bir unsurdur.  Din ve inanç sistemleri de bu unsurlardan önemli olan bir tanesidir. Örneğin Müslümanların ve Yahudilerin domuz eti kurbağa gibi amfibi (hem karada hem suda yaşayabilen) hayvanlar, timsah gibi sürüngenler ve haşereleri yememesi; Yahudilerin tırnaklı hayvanları, sığır ve davarın belli bölgelerindeki yağları yememesi; Hristiyanların tavşan etini yememesi; Bogomilizm dinini benimseyenlerin balık (cinsel birleşme sonucunda olmayan tek canlı olduğu için) dışında hiçbir hayvanı yememesi; Hindistan'da Cayna dinini benimseyenlerin et yemeyen vejetaryen bir toplum olmanın yanı sıra havuç patates turp ve şalgam gibi kök sebzeleri de tüketmemesi; Budizm ve Hinduizm de soğan ve sarımsak tüketilmemesi…

Çoğu toplumda ve dinde yasak olan at eti İzlanda'da çok popülerdir aynı şekilde çoğu toplumda yenme fikrine tiksinilerek bakılan köpek eti Kore'de sevilerek tüketilmektedir. Düşüncesi bile korkunç olan tarantula eti Kamboçya'da en yaygın yiyecekler arasındadır. Böcekler; Afrika, Asya, ve Latin Amerika'da beslenme tarihinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Son dönemlerde koronavirüs ile birlikte eleştiri yağmuruna tutulan Çin'de pek çok toplumda tüketilmeyen yiyecekler tüketilmektedir. Peki bunun sebebi nedir?

Çin dünya tarihi boyunca en kalabalık topluluklardan olmuştur, büyük ordular ve büyük topluluklarda da her zaman kıtlık sıkıntısı yaşanmıştır. Bu kıtlık sıkıntısı da hanedanlık önde gelenlerinin alternatif yollar bulmasına vesile olmuştur. Çin'in tarihinde kıtlıktan harap olmuş bir halk ve büyük ordular vardır. Bazı dönemlerde Çinin bazı bölgelerinde 3 kişiden biri açlıktan ölmüş, çocuklar dağlara götürülüp terk edilmiş ve çeşitli yamyamlık vakaları yaşanmıştır. Kısacası binlerce yıl önce yaşanan kıtlıklar özellikle de 1958-1962 yılları arasındaki büyük Çin kıtlığı; Çin halkını haşerat, sürüngen ve çeşitli vahşi hayvanları yemeye itmiştir denebilir ve zamanla bu durum onlar için normalleşmiştir. Çin'de kıtlık korkusu hala devam eden bir durumdur. Sonunun gelmesi çok zor olup maliyeti düşük üretimi fazla olan haşaratlar ve çeşitli sürüngen ve vahşi hayvanlar yemek onlar için problem çözücü bir davranış türü olmuştur. Çin'de belirli bir inanışın olmaması her şeyi yenilebilir olarak görmelerinin sebeplerinden biridir. İsraf etmek Çin öğretilerine ters olan bir durumdur, eğer bir canlıyı yemek için öldürüyorsunuz her yerini yemelisiniz, bu davranış Çin'de kınanmak yerine çokça takdir görür.  Çinliler ‘şekle şekil benzere benzer’ diye bir öğretiye de sahiptir yani bir vücudun hangi parçasını yiyorsanız o sizin vücudunuzdaki o parçayı iyi gelir. Örneğin beyin için beyin yemek, ayak için ayak yemek gibi. Dolayısıyla hayvanın her parçasını yemek onlara göre gerekli ve sağlık açısından faydalıdır.

Her kültürün kendine özgü kuralları, yaşam tarzı, disiplini vardır. İnsanlar diğer kültürlere kendi kültürünün bakış açısıyla bakacak olurlarsa bütün kültürlerin birbirlerini suçlayacağı, yanlış olarak bakacağı durumlar bulunabilir. Unutulmamalıdır ki bütün kültürel olguların altında problem çözücü kültürel dinamikler yer alır.