Lezzetli Bir Ramazan Geleneği: Tosya Cabaları - Case101

Yıllardır, Kastamonu’nun Tosya ilçesinde tüm Ramazan akşamlarında her evde aynı yemekler yeniyor. Gelin kendine has özellikleri olan bu lezzetli geleneği birlikte yakından inceleyelim. Fakat öncesinde uyarmalıyım ki, bu yazı yüksek miktarda iştah açıcı görsel içermektedir!

   Evlerimizin mutfağında yaptığımızda aynı lezzeti elde etmenin mümkün olmadığı bu yemekler, şehrin en lezzetli kültürel simgelerinden biri. Köklü bir geçmişe sahip olan bu gelenek, yerel dilde kullanılan birçok farklı kelimeye sahip. Öncelikle Tosya’da yaşayan birinin çok aşina olacağı fakat bu kültüre yabancı birinin anlamını tahmin etmekte zorlanacağı bu kelimeleri tek tek inceleyelim.

CABA

Yemeklerin içinde piştiği toprak güveçlere bu yörede verilen isimdir. İçinde keşkek, et yemeği, patates, nohut, bamya ve buna benzer birçok yemek pişer. Cabanın pişirilen yemeğe kattığı o inanılmaz lezzet anlatılmaz yaşanır denilecek cinsten.

       

 

HURUN

Cabaların içine hazırlanan yemekler, her gün sabah saatlerinde taş fırınların içine konur ve burada 7-8 saat pişmeye bırakılır. Bu taş fırınlara “hurun” denir ve Tosya’da apartmanların giriş katlarında bile hurun görebilmek mümkündür. Burada evler geleneğin devam ettirebilmesine olanak sağlayacak şekilde inşa edilmektedir.

 

KEŞKEK SÜRMEK

Cabaların içinde pişen yemek ne olursa olsun, huruna cabaları yerleştirmek “keşkek sürmek” olarak adlandırılır. Bunun nedeni sürülen cabalardan mutlaka birinin içinde keşkek bulunmasından kaynaklanmaktadır. Yanına eşlik eden cabaların içindeki yemekler her zaman değişkenlik gösterse de keşkek yemeği ramazan akşamlarının vazgeçilmezidir.

    

İftardan 8-9 saat öncesinde, hazırlanan cabalar herkesin evine hangi fırın daha yakınsa oraya götürülür. Bir fırın yani “hurun”, 9-10 ailenin iftar yemeklerini alabilecek kapasitededir. Her sabah cabaları fırına sürmek ve her akşam da pişen yemekleri almak için insanlar hurun etrafında toplanırlar. 

Her cabanın üstünde sahibinin tanıması için işaretler çizilir fakat bir süre sonra oluşan o sosyal ortamda herkes birbirinin cabasına aşina olmaya başlar bile. Elde edilecek yemeğin lezzetinin yanı sıra hurun önünde edilen sohbetler, burada 30 gün boyunca günde iki defa bir araya gelen insanların sosyalleşme imkanı da bu geleneğin en güzel ve kıymetli yanlarındandır.

   Anadolu sofralarında yemek hiçbir zaman sadece doymak ile alakalı değildir. Her yörenin yemek alışkanlıklarının arkasında kültürel bir hazine ve köklü bir tarih yatmaktadır. Nesiller değişse de Tosya cabaları işte böyle kültürel bir mirasa şahitlik yapmaya devam edecekler ve Ramazan dendiğinde akla tebessüm ile gelen ilk şeylerden biri olacaklar.