Anadolu'nun İçimizi Isıtan Bayram Gelenekleri - Case101

Bayramın en güzel yanlarından biri, büyük veya küçük herkesin doya doya yiyip içtiği, akrabalarıyla vakit geçirdiği bir etkinlik olmasıdır. Genelde insanlar bu tarz etkinliklerle, 3-4 günlük o birlik olmanın, özel olmanın hazzını yaşayarak vakit geçiriyorlar. Peki Anadolu'nun her tarafı böyle mi?

   Anadolu'nun bir yanı Doğu, bir yanı Batı... Tarih boyunca kendi içerisinde barındırdığı zenginlik ise cabası. Haliyle, ilginç kültürlerin ve geleneklerin, binlerce yıldır bu topraklarda yoğrularak iç içe geçmiş mikro kültürlerin doğurduğu makro topraklardır Anadolu...

   Dolayısıyla her kültürden izler barındıran bu güzel topraklar, aynı zamanda dini duygularla yoğurulmuş; milli birlik, bir olma bilincinin oluştuğu, birbirinden güzel bayramlara da ev sahipliği yapmaktadır. Bunlardan bilinen en önemli iki bayram: Ramazan (Bendeniz) ve Kurban Bayramı'dır.  Bu bayramlarda genel olarak; sabah erkenden kalkılıp camiye gidilir. Cami çıkışı bayramlaştıktan sonra mezarlığa gidilir ve ölmüşlerimizin ruhuna Fatiha okuduktan sonra bayramın ilk şekerleri, ilk çikolataları dağıtılır. Büyük- küçük herkes o gün, dağıtılan şeker ve çikolataların en lezzetlilerinden, en farklılarından almanın gayreti içerisindedirler. :) Sonrasında akraba ve komşu ziyaretleri vs. derken bu 3-4 günün nasıl geçtiği anlaşılmaz, sadece tadı kalır. Peki bunca kültürü barındıran Anadolu'da özel olarak ne gibi gelenekler vardır? Gelin birlikte öğrenelim.

ISCAK:

   Isparta'ya ait bu gelenek, "Pişi" veya "Iscak" denilen (Iscak etmek, hayır etmek anlamına gelir) hamur işi yiyecekler yapılarak komşulara dağıtılır. Ama Isparta'nın özellikle köylerinde hamur işinden kasıt; yufkadır. Arife günü köylüler yufka ekmeği yaparak komşulara dağıtırlar. Tabi bu durum özellikle varlıklı aileler de yufkanın içine etli pilav, irmik veya tahin helvası koymasıyla da olur. İşin sonunda bu hayırı yapmalarının sebebi, kişilerin ölmüş aile veya akraba üyelerinin ruhlarına gideceğine inanmalarından kaynaklanır.

EBEBİŞ:

   Ankara'nın Kızılcıhamam bölgesine ait bir bayram geleneği olarak bilinir. Ebebiş; genelde bayram namazlarından önce veya sonra, çocuklar tarafından yapılan bir etkinliktir. Ebebiş'in mantığına baktığımızda ise; çocuklar, aralarından seçtikleri bir ebe (kim o mahalleyi daha iyi tanıyorsa ebe odur) önderliğinde, büyüklerin ellerinden öpüp karşılığında; şeker, harçlık vb. almak için belli başlı evler belirlerler. Bu evleri belirleyen kişi ebedir. Topladıkları bu haçlık, şeker vb. şeyler ise "Ebebiş" olarak adlandırılır. Ebebişin en güzel yanlarından biri ise; bayramlaşmak için kapıyı çaldıklarında "Ebebiş ebebiş, vermeyen çürük diş" tekerlemesini söylemeleridir.

FERFENE:

   Ferfene geleneği, Bolu'nun Gerede ilçesine ve Çankırı'nın Kalfat Köyü'ne özgüdür [İsmi farklı da olsa, özellikle Yozgat ve çevre ilçelerinde de (Akdağmadeni)  bu tarz etkinlikler görülür]. Ferfere Geleneği'nde, genellikle köy ve kasabalarda, arife günlerinde  bir araya gelen gençler, çeşitli oyunlar oynayarak bayramın gelişini kutlarlar. Bu oyunlar arasında; yüzük saklama, kim vurdu, elma kapma vb. oyunlar yer almaktadır. Ferfene Geleneği'nde daha çok büyükler arasında helallik almalar, küslerin barışması, bu güne özel yiyecek ve içeceklerle sofraların donatılması durumu vardır.

BAYRAM ÇIKARMA GELENEĞİ:

   Bu gelenek Kastamonu'nun Taşköprü ilçesine özgü bir gelenektir. Ramazan ve Kurban Bayramı'nda çevre köylerden misafirler gelir. Bayram namazından sonra köylüler (Kızılcaören Köyü), çevreden gelen misafirlerini 2'şer, 3'er gruplar şeklinde evlerinde ağırlar, kahvaltı yaparlar. Daha sonra salıncaklar, tahtıravalliler gibi etkinliklerle eğlenceli vakitler geçirirler. Daha sonra herkes evlerine dağılır.

BAYRAM KONATI:

   Bartın'a özgü bir gelenek olan Konat, üstü çeşitli yemeklerle donatılmış sinilere denir. Bu gelenekte, cami hopörlerinden bütün köylüye konat yapılacağı (bayram namazından sonra) duyurulur. Bayram namazından sonra belirli bir saat belirlenir. Bu gelenekte ailenin erkekleri eşlerinden konat yapmalarını rica ederler. Kadınlar belirlenen saate kadar Konat yapmayla, erkekler ise bunları dağıtmayla görevlidir. Konatlar, her ailenin maddi imkanlarına göre hazırlanır ve buradaki asıl amaç, her bayramın özü olan birlik ve beraberlik duygularını pekiştirmektir.