Kadınlara Yönelik Şiddeti Önlemede Mobil Uygulamalar ve Dahası - TeknoCase

WHO tahminlerine göre dünyada her üç kadından biri fiziksel, cinsel veya psikolojik şiddete maruz kalıyor. Teknoloji her alanda olduğu gibi kadınlara yönelik şiddeti engellemek için de geliştirilmekte ve kullanılmakta. İçeriğimde kadınlara yönelik şiddeti önlemede teknolojinin önemi, bu doğrultuda dünya çapında geliştirilen mobil uygulamalar ve çeşitli girişimleri derledim.

Kadınlara yönelik şiddetin ortadan kaldırılması; toplumsal cinsiyet eşitliği, güçlü ve medeni bir toplum inşası ve toplumda kalıcı huzurun sağlanması için çok önemlidir. Dünya Sağlık Örgütü tahminlerine göre dünya genelinde her üç kadından biri hayatı boyunca fiziksel, cinsel veya psikolojik şiddete maruz kalıyor. Bazı yerel çalışmalar bölgelere göre bu oranın %70 civarına çıkabildiğini ifade ediyor. TÜİK’e göre ise Türkiye’de şiddet gören kadınların oranı %38 dolaylarında. Bu gerçekten ciddi bir oran.

Dünya gün geçtikçe değişiyor ve gelişiyor. İnsanoğlu, teknolojide gelişmiş bir endüstri toplumu yaratmış durumda. Avcı toplayıcılara ya da yerleşik hayata geçmiş atalarımıza baktığımızda günümüzde çok konforlu ve görece kolay bir yaşam sürdüğümüzü söyleyebiliriz. Dünya bu kadar gelişmişken  kadına şiddet gibi temel bir noktada bu istatistikler hiç de iç açıcı görünmüyor. Hükümetler, sivil toplum kuruluşları hatta mobil operatörler ve sanatçılar da kadınlara yönelik şiddeti durdurmak için bazı girişimlerde bulunuyorlar ve teknolojiden yararlanmayı seçiyorlar. Çoğumuzun sahip olduğu ve hayatımızın bir parçası haline gelen, dolayısıyla acil durum anında erişimin kolay olduğu akıllı telefonlarımız bu girişimlerin merkez noktasında yer alıyor. Yazının devamında kadınlara yönelik şiddetin önlenmesi için geliştirilen mobil uygulamalardan bazılarını ve birkaç diğer girişimi inceleyeceğiz.

circleof6 (Amerika)

Circle of 6, kadınları fiziksel ve cinsel saldırıdan korumak için teknolojinin yenilikçi kullanımına çok güzel bir örnek. Temelleri 2011’de atılmış bir mobil uygulama. Dönemin başkan yardımcısı olan Joe Biden ve CTO Aneesh Chopra, kampüste kadın istismarını önlemek için mobil uygulama oluşturmayı teşvik eden bir yarışma başlatıyor. Circle of 6 bu yarışma için tasarlanıyor ve yarışmayı kazanıyor. Yaratıcıları da bu uygulamayı genele yaymak için çalışmalara başlıyorlar. Aradan 10 yıl geçiyor ve bugün Circle of 6 uygulaması 36 ülkede 300,000’den fazla kadın tarafından kullanılıyor. Uygulamanın İngilizce ve Hintçe dil desteği mevcut.

Uygulamanın temeli 6’lı bir güvenlik çemberi oluşturmasına dayanıyor. Kişi, rehberinden 6 kişiyi çemberine ekliyor. Konum simgesine tıkladığında bir yardım metni ile birlikte kişinin  bulunduğu konumu çemberdeki 6 kişiye gönderiyor. Telefon simgesi çemberdekilere “Beni arayın.” mesajı gönderiyor. Sohbet simgesine tıkladığında ise “Konuşmam gerekiyor.” yazan bir metin yolluyor.

App-Elles (Fransa)

Kadın hakları aktivisti ve sanatçı olan Diariata N'Diaye, önce 2015 yılında cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmayı amaçlayan Resonantes derneğini kurmuş. Aynı yıl kadınların şiddet gördüklerinde kolayca destek alabilmeleri için App-Elles uygulamasını hayata geçirmiş. Uygulama tek tuşla yardım çağrısı gönderildiği anda önceden belirlediğiniz 3 güvenilir kişinize konumunuzu gönderiyor ve ortamı da dinlemeye başlayıp olan biteni kayda almış oluyor. Uyarı gönderirken saldırının ne tür bi saldırı olduğunu da seçebiliyorsunuz. Bu da güvenilir kişilerinizin daha spesifik davranabilmesini sağlıyor. Saldırının niteliğini seçmeniz önemli çünkü yardım çağrısı yolladığınızda App-Elles uygulaması ayrıca ilgili yetkili birime de bir çağrı gönderiyor. Uygulama bunlarla da sınırlı değil, faydalı ipuçları ve gerekli web bağlantıları da içeriyor.  Yalnızca Fransa’da değil, 12 ülkede daha kullanılıyor ama Fransa’da en çok kullanılan yardım uygulaması olduğunun da altını çizmek gerek.

Le Bracelet Connecté, Resonantes derneğinin bir diğer şiddeti önleme girişimi. Tamamen bir akıllı bileklik gibi görünen bu cihaz aslında telefonunuzu elinize alamayacağınız durumlarda yardım sinyali gönderebilmeniz için tasarlanmış bir cihaz. Telefonla senkronize çalışan bu bilekliğe 4 saniye basılı tuttuğunuzda App-Elles uygulaması üzerinden bir yardım çağrısı gönderilmiş oluyor.

Kırmızı Işık/Easy Rescue (Türkiye)

Kırmızı Işık, Türkiye Vodafone Vakfı öncülüğünde 2014 yılında geliştirilmiş bir mobil uygulama. Uygulamanın tasarımı bir el feneri uygulaması gibi görünecek şekilde. Herhangi bir tehlike durumunda kadınların kolaylıkla kullanabilmesi ve erkekler tarafından dikkat çekmemesi için bu şekilde tasarlanmış. Vodafone, ayrıca girişimin başlarında uygulamanın yalnızca kadınlar tarafından tanınabilmesi için çok güzel çalışmalar yapmış. Birkaç kadın oyuncu seçilmiş. Bunları gerçek influencerlar gibi gösterecek çalışmalar yapmış. Mesela kadın oyunculardan biri genellikle kadınların izlediği Derya Baykal’ın televizyon programına konuk olarak gelmiş. Bu kadın oyuncular ile “Kaşık ile kolay eyeliner çekmek” gibi daha çok kadınlardan tık alması planlanan videolar çekilmiş. Video biraz ilerledikten sonra, tam “kadın kadına” kaldık diye düşünülen zamanda Kırmızı Işık uygulamasının nasıl kullanılacağı hakkında bilgilendirme yerleştirilmiş. Uygulama binlerce şiddet gören kadının kurtarılmasını sağlamış fakat devlet destekli Kades uygulamasının yaygınlaşmasından sonra ülkemizdeki önemini kaybetmiş gibi görünüyor.

Kades (Türkiye)

İçişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü ortaklığında Mayıs 2018’de hayata geçiren uygulama yardım çağrısını direkt olarak kolluk kuvvetlerine ulaştırıyor. İhbardan sonra polislerin olay yerine müdahalesinin ortalama 5 dakika olduğu bilgisi paylaşılmış. Uygulamayı indirip T.C. Kimlik Numaranızı ekliyorsunuz. Ardından EGM’den gelen aktivasyon kodunu uygulamaya girdikten sonra yardım çağrısı gönderebiliyorsunuz. Kullanımı çok kolay. Uygulamayı açtıktan sonra tek tuşla yardım isteyebiliyorsunuz.

Dahası...

VictimsVoice: Haziran 2019’da yalnızca şiddet mağdurlarının yardım çağrısını iletmek için değil aynı zamanda istismarcıya karşı yasal işlem başlatmak istemesi durumunda kullacağı belgeleri de toplamak için ortaya çıkmış bir uygulama. Amerika’da hizmet veren bu uygulamayı kullanıcılar App Store’da ya da Google Play’de bulamıyor. Yalnızca kendi sitesinden indirilebiliyor ve her cihazda kullanılabilirlik vadediyor.

HarrassMap: Kendi deyimleriyle “HarrassMap Mısır'da cinsel tacize asla tolerans göstermeyen bir gelecek inşa etmek için çalışıyor.” Anonim olarak tacize uğradığınız bölgeden şikayetinizi açıklayan bir iletiyi haritaya ekliyorsunuz.

North Caroline Üniversitesi’nden bir grup öğrenci içecekteki uyuşturucu varlığını tespit edebilen oje geliştirdiler. Oje rengindeki değişiklik içecekteki uyuşturucu varlığına işaret ediyor. Öğrenciler, kadınları bu şekilde potansiyel bir saldırıdan koruyacaklarına inanıyor.

Hollandalı bir girişimci ve arkadaşları; olası bir şiddet sırasında aileye, arkadaşlara ve polise uyarılar gönderen bir bileklik tasarlandı. Cihaz, mobil uygulaması ile bağlantı kurabilmek için bluetooth kullanıyor.

Kadınlara yönelik şiddette zamanlama çok büyük önem taşıyor. Şiddet uygulanmadan ya da şiddet uygulanmaya başladığında geç olmadan mağdurun en yakın sürede kurtarılması gerekiyor. Teknoloji tam da bu noktada imdadımıza yetişiyor. Gerek mobil uygulamalar, gerekse diğer bütün teknolojik girişimlerle hızlı ve etkin bir biçimde müdahale edilebilir ve kadınlarımız geç olmadan kurtarılabilir. Kadınlara şiddetin önlenmesine yönelik girişimlerde teknolojinin daha yaygın ve erişilebilir olması, Türkiye’de ve tüm dünyada kadınlara yönelik şiddetin son bulması, toplumsal eşitliğin sağlanması ve tüm kadınların korkmadan huzurlu bir yaşam sürdürebilmesini dileğiyle.